MEB Teftiş Sisteminin Baş Döndürücü Değişim Macerası

Teftiş Sistemi – Macera izlemeyi seviyorsanız, macera filmlerine gitmenize gerek yok; aşağıda sunacağımız MEB Teftiş sisteminin Osmanlıdan günümüze nasıl bir macera yaşadığını ve hala yaşamaya devam ettiğini izleyin yeter.

Şimdi koltuğunuza uzanın, elinize patlamış mısırı da alarak bu yazıyı okuyun.

Teftiş Nedir?

Teftiş Sistemi – Teftiş sözcüğü Arapça bir kavram olup inceleme,araştırma, soruşturma,doğruyu bulmak için arama,tarama,muayene, kontrol etme anlamına gelmektedir (Erdem;1987,s.12).

Kamu hukukunda teftiş, bütün devlet dairelerindeki görevlilerin kanun ve nizamname hükümlerine göre, vazifelerini hakkıyla ifa edip etmediklerini denetleyen bir mekanizmadır. Buna göre, vazifeye aykırı hareket ederek memuriyet vazifelerini yerine getirmede ihmal ve dikkatsizlikle su-iistimalde bulunanların, haklarında gereken yasal işlemlerin yürütülmesi için devlet dairelerinin teşkilat kanunlarına göre tayin edilmiş, isimleri “müfettiş”, “murakıp” veya unvansız geçici görevlendirilmiş memurlarla yapılan bir denetim görevidir (Taymaz;Teftiş Tekniği 1993; s.2).

1862 tarihiyle başlayalım…

Teftiş Sistemi – Türk Eğitim Sisteminde teftişin tarihsel gelişimine bakıldığında;1862 yılında Rüştiye ve sibyan okullarını teftiş etmek üzere görevlendirilen memurlara ilk defa müfettiş denmiş, merkez ve taşra okullarını teftiş etme görevi verilmiştir (Taymaz;1993s.12).

1913 yılında hazırlanan tedrisat i iptidaiye kanunu ile ilkokullarda teftişin ilköğretim müfettişleri tarafından yapılması öngörülmüştür(Koçer,1974 S.187).

1923 yılında Maarif Müfettişleri Talimatnameleri ile ilk tedrisat müfettişlerinin vazifelerine dair talimatname yapılmıştır.

1949 yılında alınan bir kararla MEB Bakanlık Müfettişleri bölgelere dağıtılmış,1950 yılında Ankara, İstanbul, İzmir illerine yapılmıştır.

1967 yılında MEB Teftiş Kurulu Yönetmeliği hazırlanarak yürürlüğe konulmuştur.

1969 yılında yürürlüğe giren ilköğretim müfettişleri yönetmeliği 1990 yılına kadar yürürlükte kalmıştır.

1990 yılında İlköğretim Müfettişleri yönetmeliği ile müfettiş yardımcısı ve müfettiş unvanları oluşturulmuş ayrıca ortaokul öğretmenlerinin denetimi de kapsam içine alınmıştır.

1998 yılında ilköğretim müfettişleri kariyer meslek grubuna alınmıştır.

1999 yılındakapsamlı bir müfettişlik yönetmeliği ile şartlar netleştirilmiştir.

MEB Bakanlık müfettişliği 1992 yılında 3797 sayılı teşkilat kanunu ile denetim hizmeti olarak yerini almıştır.

2011yılına gelindiğinde 652 sayılı MEB Teşkilat ve Görevleri hakkında KHK ile Rehberlik ve Denetim Başkanlığı bakanlık hizmet birimleri arasında sayılmıştır. Başmüfettiş, Müfettiş ve Müfettiş yard kadroları da Bas denetçi, denetçi, denetçi yardımcılığı kadrolarına dönüştürülmüştür.

2014 yılında yeni bir değişiklikle ile Milli Eğitim Denetçiliği,İl Eğitim Denetmenliği unvanları Maarif Müfettişi unvanı ile birleştirilmiştir. Rehberlik ve Denetim başkanlığında görev yapan Milli Eğitim Denetçileri, İl Milli Eğitim Müdürlüğü bünyesinde oluşturulan maarif müfettişliği kadrolarına atamaları yapılmıştır

2016 yılında 6767 sayılı MEB Teşkilat Kanununda değişiklik ile Rehberlik ve Denetim Başkanlığı tekrar Teftiş Kurulu Başkanlığına dönüştürüldü. Maarif müfettişi unvanı da Bakanlık Maarif müfettişi unvanı ile değiştirildi.

2017yılındaçıkarılan yönetmelikle başkan yardımcılarının yerine Daire başkanlığı şeklinde yapılan Teftiş Kurulu Başkanlığı; Başkan,Daire Başkanı ile görev ve çalışma merkezlerinde görevli müfettiş ve müfettiş yardımcılarından oluşacağı belirtilmiştir.

2018yılındaBakanın onayı ile Teftiş Kurulunun görevi Bakanlığın görev alanına giren konularda rehberlik etmek,soruşturma yapmak, denmiştir.

2021 yılında bir numaralı cumhurbaşkanlığı Başkanlık Kararnamesinde (CBK)değişiklik yapılarak Milli Eğitim’ in her türünde rehberlik yapmak denetim ve değerlendirme inceleme araştırma soruşturma hizmetlerini yürütmek üzere eğitim müfettişi ve eğitim müfettişi yardımcısı istihdam edileceği 87 numaralı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesiyle (CBK)İl Milli Eğitim Müdürlüğü bünyesinde Maarif Müfettişi, Eğitim Müfettişi kadrosuna geçirilmesi ve okullara, öğretmenlere yönelik rehberlik ve denetim kapasitesi ile güçlendirilmiştir ayrıca Cumhurbaşkanlığı Hükümet sistemi ve diğer mevzuat düzenlemeleri ile uyumlu olarak Bakanlık Maarif Müfettişti unvanı Bakanlık müfettişi olarak değiştirilmiştir.

Teftiş sistemi olarak en güçlü ve tarihsel olarak en eskilerinden olan MEB teftiş sistemi sürekli değiştirilerek yapboz haline getirilmiştir. Yapılan değişiklikler bir türlü işlevsel olmadığı için sürekli yenilik yapılan işlevsel hale getirilmeye çalışılmıştır.

2021 yılında bir numaralı CBK da yapılan değişiklikle birçok karmaşıklığa yol açacak potansiyele sahipti. Örneğin mevcut il maarif müfettişleri ile eğitim müfettişleri kadrolarından eğitim denetiminde ülke genelinde yıllardır devam eden çift başlılık tartışmaları il düzeyinde başlayacaktır. Bu durumda çalışma barışı ve verimliliği olumsuz etkilenecektir.

CBK da belirtilen eğitim müfettişleri il Md. Düzeyinde görev yapması planlanan fakat hâlihazırda bu kişilerin kadroya alınmasına ilişkin kamuoyu ile paylaşılmış değildir; fakat MEB teftiş kurulu başka illerdeki denetim ve rehberlik çalışmalarında daha etkin rol oynamasının amaçlandığı düşünülmektedir.

MEB teftiş sisteminde o kadar değişim oldu ki 2021 yılında yapılan değişiklikle eğitim müfettiş yardımcısı ve eğitim müfettişi alımı yapılacağı düşünüldüğünde önceki hukuki kararlar da dikkate alınmalıdır.

2021 yılında yapılan CBK Bakanlık Maarif Müfettişlerinin ve yardımcılarının ibaresi Başmüfettiş, müfettiş ve müfettiş yardımcısı şeklinde değiştirilmiş ancak ülkemizde ki eğitim teftiş sistemi için değişen bir şey olmadığını söylemek mümkündür (Bülbül,ilke Analiz,2022).

Bakanlık sürekli yaptığı değişikliklerle kendi içerisinde çelişkilerle dolu değişimlere imza atmakta ve sistemi daha da çıkmaza sokmaktadır.

Yeni teftiş sisteminin getirdiği yenilikler(MEB,Hocam.com,2022)

Sil Başa Dönelim…

Teftiş Sistemi – Yıllar önce olduğu gibi MEB müfettişlik sistemi yeniden merkez ve taşra olmak üzere iki şekilde düzenlenmektedir.

Yıllarca taşrada ilköğretim müfettişleri tarafından yürütülen son yıllarda yetkisiz duruma düşürülen ilköğretim müfettişleri sistemi bu kez eğitim müfettişleri adı ile yeniden yapılandırıldı.

İlköğretim müfettişleri eskiden yalnızca ilköğretim kurumları denetlerken şimdi tüm kurum ve yurtları da denetleyecekler

Mevcut, eski ilköğretim müfettişleri sonra eğitim müfettişleri, eğitim denetmeni, maarif müfettişi adını alan eğitim müfettişleri taşrada illerde görev alacaklar.

Yurtlar yılda iki kez özel kurumlar yılda birresmi öğretim kurumları üç yılda bir denetlenecek

Mevcut müfettişler yeterli gelmez ise yeni müfettiş alımı yapılacaktır.

Eğitim müfettişleri rehberliğin yanısıra ders denetimleri yapacaklardır.

Müfettişler öğretmenlerin arasından ve dışardan KPSS sınavı sonuçlarına göre yapılacak mülakatla alınacaklar ve yaş sınırıda 35 olacaktır.

Sonuç olarak: Nerede Kalmıştık?

Teftiş Sistemi – Bu son yapılan düzenlemelerde de ihtiyaca cevap verecek şekilde bir planlamanın yapılmadığı görülmektedir.

Bir eğitim sisteminin en önemli öğesi olan denetimin bu kadar sık aralıklarla değiştirilmesi sağlıklı bir durum değildir. Sürekli ve anlık alınan kararların sonuçlarını evlatlarımız geleceklerinin belirsizliği ile ödemektedir. Buna son vermeliyiz; artık bu ülkenin bir eğitim ve teftiş politikası olmalıdır.

Yeni bir yazımızda buluşmak dileğiyle…

Yazar – İsmail AKBIYIK /Eğitim Uzmanı

www.yeniegitimdergisi.com