Sorumluluk Duygusu Yüksek İnsan Arıyorum!

Düşünüyorsan varsın.

Bu yazıyı okuyorsan düşünüyorsun demektir.

Düşünen sorumludur. İnsan düşünür. O halde insan sorumludur.

Varlığı, düşünmekle kaim kılan Yaratıcı, bunu anlayacak; kendini ve Rabbini bilecek sorumlu bir canlı olarak insanı yaratmıştır.

Buna “Benlik” (Ene) diyoruz. İnsanın en büyük entelektüel sermayesi düşünmektir.

Kur’an’ın insanlığa çağrısı “düşünmek” tir; dolayısıyla Rabbine verdiği kulluk sözünü yerine getirmektir.

Sorumluluk, âdemoğlunun akılla birlikte üstlendiği ve düşünmeye söz verdiği bir taahhütnamedir.

Düşünmek, insanı hayvanlıktan insanlık mertebesine çıkaran bir varoluş yolculuğudur.

Sorumluluk bir nevi erdemli olma hareketidir. Sorumluluk almak erdemli insanların üstlendiği bir davranış tarzıdır.

Başarılı olmak isteyen insan sorumluluk alması gerektiğini yaşam süreci içerisinde öğrenir. Sorumluluk üstlendikçe insanlığın mertebelerine yelken açar.

Sorumluluğun temelinde “üstlenmek”, “katlanmak” ve “kabullenmek” vardır.

Düşünenler Yönetir!

Toplumda, düşünmeyenler düşünenlerin egemenliği altındadır.  

Sorumluluk aslında hedefe odaklanmaktır.

Sorumluluk hesap verebilmektir. Moliere bunu, “Yalnız yaptıklarımızdan değil, yapmadıklarımızdan da sorumluyuz” diye ifade eder.

Sorumluluğu tanımlamak kolaydır, ancak sorumlu olma süreci çok daha zordur. Çoğu insan sorunlarla ilgili sorumluluk üstlenmek yerine başkalarını suçlar (Tuncer, Kemal .s.1-2).

Her kişiye, yaşa, mesleğe, çevreye göre değişir nitelikte olan sorumluluklar yanında her bireyin uygulaması gereken evrensel olan sorumluluklarımız da vardır. Çevremize saygılı davranmak, yardıma ihtiyacı olan bir insana yardım etmek doğru olanı araştırmak gibi (Şişman, Nilüfer; s,10-11).

Nietzsche; “Sorumluluk duygusu gereklidir, içimden bir ses diyor ki düşüncenin özgürlüğü ile bilinçlenirse bu sorumluluk, insan için başka mutluluğa da gerek kalmaz” der.

Sorumluluk bir peygamber hasletidir.

Peygamber sorumluluğu “zeka ve masumiyet” karışımı sıfatlardır.

Buna peygamberlik karakteri de diyebiliriz. “Emrolunduğun gibi dosdoğru ol!” emrindeki sırdır.

Karakterin en önemli öğelerinden biri olan sorumluluktur. Bu kişinin kendine ve başkalarına karşı yerine getirmesi gereken yükümlülüklerini zamanında yerine getirme zorunluluğudur.

Sorumlu insan yapılması gereken bir işi zamanında yapabilmek için inisiyatifi ele alıp kendiliğinden harekete geçebilen insandır. Kendi yaptığı seçimleri, kontrolü kendince ele almıştır. Kimseye hesap vermese bile vicdanına karşı hesap verme zorunluluğu duyar.

Sorumluluk öğrenilebilir bir davranış biçimidir (Paksoy ,Asli ;s.3-4). Sorumluluk sahibi kişinin;

• Yaptığı işi çok iyi bilmesi
• Bir işi yapmadan önce dikkatli bir şekilde planlamasını ortaya çıkarabilecek olumsuzluklara karşı konsantre olabilmesi
• İşinin sonuçlarını takip etmesi
• Ortaya bir olumsuzluk çıktığında bunu üstlenmesini bundan vicdani olarak rahatsızlık duymasını gerektirmektedir (Özden, Mehmet Cemil s.12)

Exupery;  insan olmak her şeyden önce sorumlu olmaktır. Sorumluluk bir insanın davranışının sonuçlarını üstlenmesi dir aynı zamanda der.

Sorumluluk üstlenmek ve üstlendiği sorumluluğun hesabını vermek insanın içinde yaşadığı kültürden öğrendiği davranıştır. Bazı kültürler sorumluluk ve hesap vermeyi desteklerken bazıları hatayı başkalarına yüklemeyi, başkalarını suçlamayı yüceltir.

Sorumluluk Köklü Kültürlerin Meyvesidir.

Biz toplum olarak sorumluluk üstlenmeyi ve hesap vermeyi yücelten bir kültürel yapıda degiliz maalesef bizim kültürümüzde olumsuz bir durum ile karşı karşıya kalındığında başkalarını suçlamak normal bir davranış olarak görülür.

Sorumluluk aslında insanın üstlendiği görevlerde elinden gelenin en iyisini yapmayı, gönüllü olarak hesap vermeyi gerektirir (Aksoy temel s,9).

Bizler daha kaliteli ve daha güvenli bir yaşam talep ediyorsak hepimizin şirketlerinden ve siyasetçilerin den sorumluluklarını üstlenmelerini beklemeliyiz.

Bizler toplum olarak sorumluluk üstlenmeden başarıya ulaşmayı iyi işler çıkarmayı bir davranış haline getirmişiz

Başarı kadar başarısızlıklar sonucunda da sorumluluğu yerine getirmeyi bir türlü öğrenemedik.

Bu nedenledir ki sorumluluğun inanılmaz hafifliği ile sonuçları kabullenmiyoruz dahası sorumlu iken sorumluluğu kabul etmeyen sorumsuzluğun en üst seviyesini yaşamaktayız.

Sorumluluk ve düşünme eğitimi verilmelidir.

Sorumluluk ve düşünme eğitimi verilmelidir.

Artık sorumluluk almayı ve sorumlulukların sonucu ne ise onun gereğini yerine getirmeyi öğrenme zamanı geldi geçiyor bile.

Toplumun her kesimi sorumluluk gibi bir erdemin gerekliliğini öğrenmeli, sorumluluk almanın şartları yerine getirildiğinde yaşanılacak güzel bir duygu olduğunu hissettirebilmeliyiz.

Sorumsuz bir toplumdan başarılar, yeni icatlar beklemek deveyi iğne deliğinden geçirmek gibi bir ütopya olur.

Eğitimin her kademesinde sorumlu olmayı, sorumluluk almayı bununda başarının temeli olduğu ile ilgili her türlü deneyimi yaparak ve yaşatarak öğretmeliyiz.

Bir takım topluluklar sorumluluk duygusunu o kadar değerli görürler ki bunun sonucunda da olumsuzluk veya eksiklik hata bulduklarında onlar için en değerli yaşamlarına bile son vererek bunu topluma karşı bir bedel ödeme olarak görürler

Bu örnek belki ağır olabilir ancak sorumluluğun sonucunda olabilecek sonuçlara katlanma yollarından biri olan istifa müessesini kullanıp kamu vicdanlarının rahatlatabileceği de bilinmelidir

İstifa müessesesi aslında sorumluluk duygusunun sonucunda harekete geçirilmesi gereken çok erdemli bir harekettir. Bu şekilde toplumda en üst anlam kazanır.

Sonuç: Sorumluluk Duygusu Yüksek Nesiller Bekliyoruz.

Modern toplumlarda sorumluluk önemli bir erdem olmakla birlikte bunun sonucunda olabilecek sonuçlara da katlanmak o kadar önemli bir erdemdir.

Sorumluluk alıp bu sorumlulukların sonucunda başarısızlıklar olduğunda gereğini yerine getirmek bir anlamda sorumluluğun inanılmaz hafifliğini doğurur.

Sorumluluk alıp bu sorumlulukların sonuçlarında yerine getirmek dileği ile yeni bir yazımızda buluşmak dileğiyle

Yazar – İsmail AKBIYIK /Eğitimci

Kaynaklar

Şişman, N (2009). “Sorumluluk duygusu” Ankara

Tuncer, K. (2012). “Sorumluluk üzerine” Ankara

Paksoy, A. (2016). “Sorumluyum sorumlusun sorumlu” İstanbul.

Özden, M., C. (2018). “Sorumluluk üzerine makaleler.” İstanbul

Aksoy, T. (2014). İnsan olmak sorumluluk üstlenmektir. Yönetim ve Strateji Dergisi, Mart Sayısı.